Merhaba, Dünya!
Artık Rust'u yüklediğinize göre ilk Rust programınızı yazalım. Yeni bir dil öğrenirken Hello, world! metnini yazdıran küçük bir program yazmak gelenekseldir. Bu yüzden burada da aynısını yapacağız!
Not: Bu kitap, komut satırına temel düzeyde aşina olduğunuzu varsayar. Rust, araçlarınızı ya da kodunuzun nerede tutulduğunu umursamaz, çoğu editörde Rust dili desteği vardır. Bu nedenle komut satırı yerine entegre bir geliştirme ortamı (IDE) kullanmayı tercih ederseniz, favori IDE'nizi kullanmaktan çekinmeyin. Birçok IDE artık bir dereceye kadar Rust desteğine sahiptir; ayrıntılar için IDE dokümantasyonlarına bakabilirsiniz. Son zamanlarda, Rust ekibi harika IDE desteği sağlamaya odaklandı ve bu cephede hızla ilerleme kaydedildi!
Proje Dizini Oluşturma
Rust kodunuzu tutmak için bir dizine ihtiyacınız var, Rust bunu otomatik olarak oluşturur. Normalde, Rust için kodunuzun nerede tutulduğu hiç de önemli değildir ancak bu kitaptaki alıştırmalar ve projeler için ana dizininizde bir proje dizini oluşturmanızı ve tüm projelerinizi orada tutmanızı öneririz.
Bir proje dizini ve başlangıç kodu oluşturmak için bir uçbirim açın ve aşağıdaki komutları girin:
Linux'ta, macOS'ta ve PowerShell'de (Windows'ta) çalıştırmak için şunları girin:
$ mkdir ~/projects
$ cd ~/projects
$ mkdir hello_world
$ cd hello_world
Windows Komut Satırı (CMD) için şunları girin:
> mkdir "%USERPROFILE%\projects"
> cd /d "%USERPROFILE%\projects"
> mkdir hello_world
> cd hello_world
Rust Programı Yazma ve Çalıştırma
Ardından, yeni bir kaynak dosya oluşturun ve main.rs olarak adlandırın. Rust dosyaları her zaman .rs uzantısıyla biter. Dosya adınızda birden fazla kelime kullanıyorsanız, bunları ayırmak için alt çizgi kullanın. Örneğin, helloworld.rs yerine hello_word.rs kullanın.
Şimdi az önce oluşturduğunuz main.rs dosyasını açın ve Liste 1-1'deki kodu yapıştırın.
Dosya adı: main.rs
fn main() { println!("Hello, world!"); }
Liste 1-1: Hello, world! Yazan Bir Program
Dosyayı kaydedin ve uçbirime geri dönün. Linux'ta ya da macOS'ta derlemek ve çalıştırmak için şu komutları girin:
$ rustc main.rs
$ ./main
Hello, world!
Windows'ta, komutu ./main şeklinde değil .\main.exe şeklinde girin:
> rustc main.rs
> .\main.exe
Hello, world!
İşletim sisteminizden bağımsız olarak Hello, world! dizgisi uçbirime yazılmış olmalıdır. Eğer çıktıyı göremiyorsanız,
“Hata giderme” kısmına giderek çözüm arayın, büyük ihtimalle bir şeyi kaçırmışssınızdır!
Eğer Hello, world! çıktısını gördüyseniz, tebrikleeeeeeer! Rust programı yazdınız. Bu da sizi Rust programcısı yapar—Hoş geldiniz!
Bir Rust Programının Anatomisi
Hadi sizin “Hello, world!” programınızda nelerin olduğunu detaylıca inceleyelim. Burası yapbozun ilk parçası:
fn main() { }
Bu satırlar Rust'ta bir fonksiyonu tanımlar. main fonksiyonu özel bir fonksiyondur: yürütülebilir her Rust programında çalışan ilk koddur.
İlk satır, parametresi olmayan ve hiçbir şey döndürmeyen main adlı bir işlev bildirir. Parametreler olsaydı, parametreler parantez () içine girerlerdi.
Ayrıca, fonksiyon gövdesinin {} süslü parantezlerine sarıldığına dikkat edin. Rust'ta bunlar gereklidir. Aralarına bir boşluk ekleyerek, giriş süslü parantezini fonksiyon ile aynı satıra yerleştirmek iyi bir stildir.
Rust projelerinde standart bir stile bağlı kalmak istiyorsanız, kodunuzu belirli bir stille biçimlendirmek için rustfmt adlı otomatik biçimlendirici aracı kullanabilirsiniz. Rust ekibi, bu aracı rustc gibi standart Rust dağıtımına dahil etti, bu nedenle bilgisayarınızda zaten yüklü olmalıdır! Daha fazla ayrıntı için çevrimiçi belgelere bakın.
main fonksiyonunun içinde aşağıdaki kod bulunur:
#![allow(unused)] fn main() { println!("Hello, world!"); }
Bu satır, bu küçük programdaki tüm işi yapar: metni ekrana yazdırır. Burada dikkat edilmesi gereken dört önemli detay var.
İlk olarak, Rust stili bir TAB karakteriyle değil, dört boşlukla girinti yapar.
İkincisi, println! bir Rust makrosu çağırır. Bunun yerine bir fonksiyon çağırsaydı,
println olarak girilirdi (! olmadan). Rust makrolarını Bölüm 19'da daha ayrıntılı olarak tartışacağız. Şimdilik, bir ! normal bir fonksiyon yerine bir makro çağırdığınız ve makroların her zaman fonksiyonlarla aynı kurallara uymadığı anlamına gelir.
Üçüncüsü, "Hello, world!" dizgisi. Bu dizgiyi println!'e bir argüman olarak iletiyoruz ve dizgi ekrana yazdırılıyor.
Dördüncü olarak, satırı noktalı virgül (;) ile bitiriyoruz, bu karakter ile ifadenin bittiğini ve bir sonrakinin başlamaya hazır olduğunu gösteriyoruz.
Rust kodunun çoğu satırı noktalı virgülle biter.
Derleme ve Çalıştırma Ayrı Adımlardır
Az önce yeni oluşturulmuş bir programı çalıştırdınız, bu yüzden süreçteki her adımı inceleyelim.
Bir Rust programını çalıştırmadan önce, Rust derleyicisini kullanarak, yani rustc komutunu girerek ve
kaynak dosyanızın adını ona şu şekilde ileterek onu derlemelisiniz:
$ rustc main.rs
C veya C++ geçmişiniz varsa, bunun GCC veya Clang'a benzediğini fark edeceksiniz. Başarılı bir şekilde derlendikten sonra Rust, derlenmiş ve yürütülebilir dosya çıkarır. Linux, macOS ve PowerShell'de (yani Windows'ta), kabuğunuza ls komutunu girerek yürütülebilir dosyayı görebilirsiniz. Linux ve macOS'ta iki dosya göreceksiniz. PowerShell (Windows) ile, CMD kullanarak göreceğiniz aynı üç dosyayı göreceksiniz.
$ ls
main main.rs
Windows'ta CMD kullanırsanız, şunları göreceksinizdir:
> dir /B %= /B seçeneği yalnızca dosya adlarını göstermeyi garantiler =%
main.exe
main.pdb
main.rs
Bu, .rs uzantılı kaynak kod dosyasını, yürütülebilir dosyayı (Windows'ta main.exe, ancak diğer tüm platformlarda main) ve Windows kullananlar için .pdb uzantılı hata ayıklama bilgilerini içeren bir dosyayı gösterir. Buradan main veya main.exe dosyasını şu şekilde çalıştırırsınız:
$ ./main # ya da Windows üzerinde .\main.exe şeklinde kullanılabilir
Eğer derlenmiş main.rs, “Hello, world!” programı ise, çalıştırdığınız zaman Hello, world! çıktısını uçbiriminizde görmüşsünüzdür.
Ruby, Python veya JavaScript gibi dinamik bir dille haşır neşirseniz, bir programı ayrı adımlar olarak derlemeye ve çalıştırmaya alışkın olmayabilirsiniz. Rust derlenmeye ihtiyaç duyan bir dildir, yani bir programı derleyebilir ve yürütülebilir dosyayı başka birine verebilirsiniz ve onlar Rust'u kurmadan bile çalıştırabilirler. Birine .rb, .py veya .js dosyası verirseniz, o kişinin (sırasıyla) bir Ruby, Python veya JavaScript süreklemesine sahip olması gerekir. Ancak bu dillerde, programınızı derlemek ve çalıştırmak için yalnızca bir komuta ihtiyacınız vardır. Dil tasarımında her şey bir değiş tokuştur.
Basit programları rustc kullanarak derlemek hoştur fakat projeniz büyüdükçe kodunuzu kolayca paylaşabilmeniz ve
yönetebilmeniz için bir yöneticiye ihtiyacınız olacaktır. Sonraki aşamalarda size, siz gerçek-dünya programları yazarken size yardımcı
olacağını düşündüğümüz Cargo aracını tanıtacağız.